Knie

Tijdens sporten of door een ongelukkige beweging kan de voorste kruisband scheuren.
Uw orthopedisch chirurg zal dan in bepaalde gevallen adviseren de voorste kruisband te vervangen. Dit heet een ‘voorste kruisband reconstructie’.

Als u een beschadigde of versleten knie hebt, is lopen en lang staan vaak erg pijnlijk. In een vergevorderd stadium treedt verstijving op. Als de last voor u te groot wordt, kan de orthopedisch chirurg een knieprothese adviseren.

Wat zijn de klachten bij een beschadigde of versleten knie?
Als u veel pijn voelt bij het (trap)lopen of lang staan, kan dat wijzen op een beschadigde of versleten knie. Ook bij het opstaan voelt u pijn. Fietsen levert doorgaans de minste klachten op. In een gevorderd stadium treedt verstijving op: in sommige gevallen kunt u uw knie niet meer strekken. Ook kan zich een afwijkende stand van de knie ontwikkelen: een zogeheten X- of O-beenstand. In dat geval voelt uw knie in toenemende mate instabiel aan.

Wat zijn de oorzaken?
De oorzaak van een slijtage van een kniegewricht is meestal onduidelijk. Kraakbeen- en stofwisselingsziekten of kraakbeenbeschadiging door een botbreuk zijn mogelijk de oorzaak. Wanneer een meniscus is verwijderd, is er een grotere kans op slijtage. Reumapatiënten hebben vaak knieproblemen, omdat reuma het laagje kraakbeen aantast.

Wanneer is een knieprothese noodzakelijk?
De orthopedisch chirurg stelt de ernst van de slijtage vast door uitwendig onderzoek en röntgenfoto’s. Het kniegewricht kan zo ernstig beschadigd zijn dat een knieprothese noodzakelijk is. Er zijn twee typen: de totale en de halve knieprothese. De totale knieprothese wordt het meest toegepast. Deze vervangt het gehele kniegewricht. De halve knieprothese vervangt alleen de binnen- of buitenzijde van het kniegewricht.

Wat kunt u met een knieprothese?
Na plaatsing van een knieprothese is de pijn meestal verdwenen en kunt u veel beter lopen. In veel gevallen kunt u de knie minimaal tot negentig graden buigen. Fietsen is doorgaans mogelijk. Het is niet raadzaam de nieuwe knie in werk of sport zwaar te belasten: de kans op beschadiging is dan groter. De orthopedisch chirurg kan u hierover adviseren. Knieprothesen zijn tegenwoordig van hoogwaardige kwaliteit. In het merendeel van de gevallen gaat de knieprothese minimaal tien tot vijftien jaar mee.

U krijgt een knieprothese. Wat betekent dat voor u?
De voorbereiding op de operatie
De voorbereiding op de operatie begint met de preoperatieve screening door de anesthesioloog; over alles wat met de verdoving te maken heeft. De operatie gebeurt onder gehele narcose of met een ruggenprik in combinatie met een slaapmiddel, waardoor u weinig of niets van de operatie merkt. Soms schrijft de specialist al voor de operatie fysiotherapie voor, zodat u met krukken leert lopen.

De operatie
Inclusief de voorbereiding duurt de operatie twee tot tweeënhalf uur. De orthopedisch chirurg maakt aan de voorkant van de knie een verticale snee en verwijdert vervolgens de aangetaste gewrichtsvlakken. Met speciale instrumenten worden de versleten botdelen verwijderd en wordt het overgebleven bot passend gemaakt voor de prothese. Dan plaatst de orthopedisch chirurg de knieprothese.
Aan de boven- en onderzijde is deze knieprothese van metaal. Een kunststofschijf tussen de metalen delen van de prothese zorgt ervoor dat de knie soepel kan scharnieren. In een aantal gevallen wordt ook het gewrichtsoppervlak van de knieschijf vervangen door kunststof. Tijdens en soms ook enige dagen na de ingreep krijgt u antibiotica om de kans op infectie te verkleinen.

Na de operatie
U gaat naar de uitslaapruimte, waar u de eerste uren intensieve controle krijgt. Sommige patiënten zijn na de ingreep enigszins misselijk. Als u voldoende hersteld bent, gaat u terug naar uw eigen afdeling. De eerste dagen na de operatie krijgt u meestal pijnstillers. Na de operatie heeft u een infuus en u krijgt medicijnen om trombose te voorkomen.

Nabehandeling
De dag na de operatie mag u uit bed. Dan begint onder begeleiding van de fysiotherapeut de revalidatie. Die bestaat vooral uit het buigen en strekken van de knie. Met behulp van krukken mag u in principe de knie direct volledig belasten. Meestal kunt u na vijf tot zeven dagen naar huis. In sommige gevallen vindt revalidatie plaats in een verzorgingshuis, verpleeghuis of revalidatieinstelling.

Steeds wordt bekeken in hoeverre de functie van de knie zich herstelt. Soms is het nodig de knie onder narcose door te bewegen om de revalidatie te bevorderen. Sommige patiënten houden enige tijd last van de knieschijf of van enige zwelling en warmte van de knie, maar deze klachten verdwijnen in de regel vanzelf. In enkele gevallen is de slijtage echter zo ernstig dat ondanks de operatie de knie niet voldoende beweeglijk wordt.

Welke complicaties kunnen er optreden?
Ondanks alle zorg die aan de operatie wordt besteed, kunnen er soms complicaties optreden:

• er bestaat kans op infectie van de knieprothese of het gebied er omheen;
• nabloeding van de wond kan optreden;
• soms is het buigen van de knie niet goed mogelijk en doet een buiging pijn: de prothese spoort niet goed met de knie;er is kans op trombose.

Wanneer moet u met de behandelend arts contact opnemen?
Neem contact op met de behandelend arts als:

• de wond aan de knie gaat lekken;
• de wond dik wordt en/of meer pijn gaat doen;
• u niet meer op uw been kunt staan, terwijl dit voorheen wel mogelijk was.

De kans op infectie blijft bestaan. Bij een operatie, huidinfectie, het trekken van een tand of kies of bij een tandwortelbehandeling moet u uw huisarts, tandarts of specialist vooraf inlichten. Uw behandelaar beoordeelt of antibiotica noodzakelijk is.

In de knie zit aan de binnen- en aan de buitenzijde een meniscus. Beschadigingen aan een meniscus komen veel voor; er zit dan een kleine of grote scheur in. De klachten kunnen zijn: pijn en/of een klikkend gevoel in de knie. Vaak is de knie gezwollen door vochtophoping en soms lukt het niet meer om het been geheel te strekken, de knie zit ‘op slot’. Een scheur(tje) in de meniscus kan plotseling ontstaan, bijvoorbeeld bij sport, een draaibeweging of een ongeval. Een scheur(tje) kan ook geleidelijk ontstaan als de kwaliteit van een meniscus vermindert.

Door een afwijkende stand kan slijtage (artrose) van uw knie ontstaan. Dit kan heel pijnlijk zijn. De orthopedisch chirurg kan u adviseren om de kniestand te corrigeren.

Wat is een artrotische knie?
Artrose is een aandoening van het kraakbeen binnen het gewricht. De kraakbeenlaag op de botuiteinden is versleten, waardoor het onderliggende bot gedeeltelijke bloot komt te liggen. Op termijn kan de kraakbeenlaag geheel verdwijnen. Slijtage ontstaat vaak aan één kant (de binnen- of buitenzijde) van het kniegewricht. Op deze manier ontstaat een X-knie of een O-knie.

Wat zijn de klachten bij een artrotische knie?
Als u tijdens het lopen of lang staan veel pijn heeft, kan dat wijzen op een beschadigde (artrotische) knie. Ook als u opstaat, voelt u pijn (de zogenaamde startpijn). Fietsen levert doorgaans de minste klachten op.

Wanneer wordt een correctie van de kniestand geadviseerd?
Als de artrose min of meer beperkt is tot één zijde van het kniegewricht, kan een correctie van de afwijkende stand goede resultaten opleveren. Tijdens de operatie corrigeert de orthopedisch chirurg de stand van uw been, waardoor de drukverdeling in het gewricht verbetert: het beschadigde deel wordt minder belast. De pijn is daarna voor het grootste deel of helemaal verdwenen. Plaatsing van een knieprothese is dan niet nodig of kan jaren worden uitgesteld.

De stand van uw artrotische knie wordt gecorrigeerd. Wat betekent dat voor u?
Voorbereiding op de operatie
De operatie gebeurt onder gehele narcose of met een ruggenprik, waardoor u weinig of niets van de operatie merkt. De anesthesioloog bespreekt de mogelijkheden met u. Tijdens de opname krijgt u medicijnen om trombose te voorkomen en u krijgt antibiotica om het (kleine) infectierisico nog verder te beperken.

De operatie
De ingreep duurt ongeveer anderhalf uur. De orthopedisch chirurg voert de correctie meestal uit net onder de knie, in het scheenbeen. Aan de voorzijde maakt hij een snee. Aan de buitenkant van het bot wordt een wig genomen of aan de binnenkant wordt een wig tussengevoegd. Dit is een wig van kunstbot, donorbot of eigen bot, afhankelijk van de grootte. Na de correctie zet de orthopedisch chirurg het bot vast met metalen krammen, een plaat met schroeven of met pennen die door de huid naar buiten steken.

Nabehandeling
U blijft enige dagen in het ziekenhuis. De eerste dag na de ingreep begint u met revalideren en krijgt u pijnstillers. Soms is gips of een brace noodzakelijk: dit hangt af van de stevigheid van uw been. In hoeverre u uw knie kunt belasten, is afhankelijk van de toegepaste operatietechniek en de stevigheid van het bot. U krijgt ondersteuning van de fysiotherapeut. De genezing duurt ongeveer zes weken. Daarna zijn er nog enkele weken nodig om weer volledig te kunnen functioneren. Soms krijgt u antibiotica.

Welke complicaties kunnen optreden?
Ondanks alle zorg die aan de operatie wordt besteed, kunnen er soms complicaties optreden:

• er kan een infectie optreden;
• er kan sprake zijn van een onder- of overcorrectie;
• de botstukken groeien vertraagd of niet aan elkaar: dan is een tweede operatie nodig;
• er treedt trombose op, ondanks bloedverdunners;
• het kan een enkele keer voorkomen dat een zenuw uitvalt: hierdoor ontstaat een klapvoet. Aanpassing van de schoen is dan noodzakelijk. De zenuwuitval kan tijdelijk of blijvend zijn.
• Wanneer moet u met de behandelend arts contact opnemen?
• Neem contact op met de behandelend arts als:
• de wond gaat lekken;
• de wond dik wordt en/of meer pijn gaat doen;
• u niet meer op het been kunt staan, terwijl dit eerder goed mogelijk was.

Als u een aandoening in uw knie heeft, kan de orthopedisch chirurg een artroscopie adviseren. Dit heet ook wel een ‘kijkoperatie’. Deze naam klopt niet helemaal, want het doel van de artroscopie is niet alleen om in een gewricht te kijken, maar ook om de klachten zo mogelijk direct te verhelpen. Een andere naam is ‘knoopsgatoperatie’ omdat de ingreep met kleine instrumenten werkt waardoor slechts kleine sneetjes in de huid nodig zijn.

Osteoporose is ook bekend onder de naam ‘botontkalking’. Het is een aandoening waarbij de botafbraak sneller gaat dan de botaanmaak. Hierbij verdwijnt er kalk uit de botten en de structuur van de botten verandert, waardoor ze meer poreus (broos) worden en gemakkelijker breken.